Cofnijmy się w czasie i zobaczmy jak doszło do powstania tej subkultury. Ze względu na niektóre aspekty można powiedzieć że to subkultura młodzieżowa o nazwie Teddy Boys przyczyniła się i otworzyła drogę do powstania kultury Modsów, po części zaś był to owoc konfliktu pokoleń pomiędzy nastolatkami i ich rodzicami. Trzecią przyczyną wyodrębnienia się tej subkultury brytyjscy socjologowie łączą z wysoką falą napływu imigrantów z Karaibów do dużych miast Anglii. Młodzi Brytyjczycy z niższych klas społecznych zetknęli się wówczas po raz pierwszy z zupełnie obcym wzorem kulturowym, w którym istotnym elementem był dystans do oficjalnych instytucji, odmienny stosunek do życia rodzinnego i do pracy. Modsi akcentowali wyraźnie swoją odrębność wobec starszego pokolenia zarówno swoim zachowaniem, jak i wyglądem.
Modsi byli bezsprzecznie dominującą grupą subkulturową okresu końca lat 50. aż do połowy lat 60. - ich liczbę szacuje się na pół miliona osób. Południowe kurorty nadmorskie były miejscami częstych walk pomiędzy modsami a rockersami (m.in. "druga bitwa pod Hastings", starcia w Brighton). Walki te stały się bardzo modne, a w pierwszej połowie lat 60. większość nadmorskich kurortów często musiała stawiać czoła tego rodzaju problemom. Masowy napływ nowych członków, których zainteresowania zaczynały się i kończyły na bójkach, do gangów modsów, spowodował kryzys tożsamości subkultury. Zanik subkultury modsów jest już wyraźny w drugiej połowie lat 60 (częściowo przyczyną był nowy ruch –hippisi i ich „Flower Power” a także po prostu wyrastanie z lat młodzieńczego buntu). Odrodzenie nastąpiło w drugiej połowie lat 70. tzw. „Mods Revival”, za sprawą filmu „Quadrophenia” o którym wspomnę później. Byli to długowłosi młodzieńcy ubrani w garnitury. Ich kultowym zespołem byli The Jam, którzy udowodnili, że można grać Punka w garniturze. Nowi Modsi nie byli specjalnie liczni i nie istnieli zbyt długo. Jednak pewne pozostałości po nich pozostały w Anglii do dnia dzisiejszego, a nawet w dużych polskich miastach, czasami można ujrzeć wśród tłumu znak RAF-u. Prawdziwa jednak esencja tej subkultury istniała w latach 60. dlatego późniejsze przeobrażenia i narodzenie się z ruchu hard mods subkultury Skinhead uważam już za inna bajkę i nowy wątek w historii ruchów alternatywnych, dlatego też poprzestanę na opisie lat najbardziej charakterystycznych dla tej subkultury.
Modsi wywarli ogromny wpływ na wiele subkultur młodzieżowych, nie tylko jeśli chodzi o ubiór, ale przede wszystkim w dziedzinie muzyki. Byli protoplastami ruchu skinheads, mieli swój udział w boomie epoki punk rocka, a obecnie są żywą legendą kontrkultury młodzieżowej. W dzisiejszych czasach, pomimo zawirowań społeczno–kulturowych, subkultura mods ma szeroki zasięg oddziaływania na współczesną młodzież alternatywną.
Zapraszam zatem na krótką wycieczkę śladami modsów.
Określenia typu modernizm, sztuka awangardowa, modern jazz, moda, kurtka parka, filozofia egzystencjalna z Jean Paulem Sartrem na czele, amfetamina, skutery takich marek jak Vespa i Lambretta, kultowa kapela The Who i jej album rock-opera „Quadrophenia” oraz film nakręcony kilka lat później pod takim samym tytułem i wreszcie charakterystyczne okrągłe trójkolorowe logo niebiesko-biało-czerwone - symbol RAF-u, to elementy i esencja na które składał się obraz ówczesnego modsa, wszystkie te atrybuty były nierozerwalnie związane z życiem i kulturą modsów.
Samo słówko Mods pochodzi według różnych źródeł od kultowego w ówczesnej Wielkiej Brytanii zespołu Modern Jazz Quartet lub od słowa The Modernists– moderniści, nowocześni. Jeśli potencjalny młody Brytyjczyk identyfikował się z wymienionymi powyżej atrybutami znaczyło to że był Modsem. Ale po kolei, zacznijmy od ciuchów.
MODA
Modsi używali stroju dla zdefiniowania się. Ubrania nie były dla nich plemiennym totemem, ale po prostu ubraniami. Wyznawali sztukę dla sztuki. Obsesja stylu tych nastolatków stworzyła w dużym stopniu swingujący Londyn.
Początkowo charakterystycznym strojem modsów były ciemne dość obcisłe, szykowne garnitury zapinane na 3 guziki (wykonane najczęściej z jedwabiu lub bardziej wówczas popularnego moheru), białe włoskie koszule, wąskie krawaty tzw. śledzie, włoskie zamszowe buty ze szpiczastymi noskami tzw. winklepicker a także duże ciemne okulary przeciwsłoneczne i kapelusze. Dziewczyny Modsi depilowały brwi jak przedwojenne gwiazdy kina, nosiły pantofle na niskiej nóżce, męskie spodnie biodrówki, półdługie włosy i tony tuszu do rzęs. Taki strój tradycyjnie uważany w rodzinach robotniczych za odświętny, noszony był przez modsów na co dzień. Dlatego mógł symbolizować wolność od obowiązków i aspiracje konsumpcyjne. Ubrania takich marek jak Fred Perry, Ben Sherman czy Levi`s bynajmniej nie były tanimi ciuchami.
Na początku lat 60-tych pojawił się nowy, wygodniejszy styl ubierania. W tym czasie można już jednak mówić o trzech różnych podgrupach wśród modsów.
Do pierwszej grupy która była najbardziej charakterystycznym odłamem modsów zaliczali się tak zwani "scooter boys" (chłopcy na skuterach). Byli oni najbardziej liczną podgrupą modsów, toteż stali się synonimem całej subkultury. Ubierali się w wąskie spodnie, koszulki polo i wojskowe kurtki. Najmodniejsi i najlepiej ubrani z grupy nazywani byli "Faces" (czoło), inni, którzy nosili koszulki z wydrukowanymi na nich wielkimi numerami nosili miano "Numbers" (numery).
SKUTERY
Piaggio & Co. SpA to włoski koncern którego założycielem był Rinaldo Piaggio. Pierwsze modele Vespy powstawały w 1946 roku według projektu inżyniera Corradino D'Ascanio. Vespa znaczy „Osa”, stąd nazwa która nawiązywała do charakterystycznego kształtu pojazdu z wąską talią (przekrokiem) i szerokim odwłokiem (tylnym nadkolem).
Industria Meccanica Innocenti to włoska firma pochodząca z Mediolanu która założona została przez Ferdinando Innocentiego i rozpoczęła produkcję Lambretty w 1947 roku. Sama nazwa Lambretta pochodzi od nazwy rzeki Lambro która płynie w pobliżu miejsca gdzie znajdowała się fabryka.
Miłością modsów były skutery, które były wyznacznikiem prestiżu i symbolem grupowej, subkulturowej tożsamości. Cena takich zabawek w Wielkiej Brytanii wynosiła mniej więcej połowę miesięcznych poborów młodego robotnika. Każdy zatem kto się identyfikował z subkulturą Modsów musiał posiadać takie cudo które tuż po zakupie od razu było przyozdabiane chromem i błyszczącymi dodatkami (np. lusterkami lub reflektorami). W latach 60-tych największą popularnością cieszyły się wygodne i tanie, proste w obsłudze, włoskie skutery, wspomniane Vespa i Lambretta. Dla modsów skuter był symbolem nowoczesności, elegancji i niezależności. "Przyozdobioną dodatkowymi lampami i lusterkami Lambrettą można było zadawać szyku, krążąc samotnie lub z dziewczyną pomiędzy kawiarniami i boutiqami na Carnaby Street, lub pomknąć całą zgrają na festiwal muzyczny do nadmorskiego Brighton".
MUZYKA I FILM
W połowie lat 60. muzyka wciąż grała dużą rolę w życiu modsów, ale nie aż tak wielką jak w początkowym okresie istnienia ruchu. Nie było poszukiwań nowych, ekscytujących form muzycznych, a amerykański soul i jamajskie ska stały się podstawą dla większości.
Oprócz The Who modsi chętnie słuchali również takich grup i wykonawców jak: The Kinks, The Small Faces, Yardbirds, T. Rex, Marmalade, Julie Driscoll, Brian Auger and the Trinity, Shocking Blue, David Bowie & The Lower Third.
W okresie lat 70., czyli w czasie odrodzenia się subkultury grupa The Jam była podstawowym zespołem słuchanym przez Modsów. Zespół został założony w 1977 roku i nawiązywał stylistyką ubioru do wcześniejszej generacji modsów, zaś muzycznie do idei punk rocka. Inne znane zespoły z tego okresu to m.in. Secret Affair, Purple Hearts, Back To Zero, The Mods czy The Lambrettas. Nazwa żeńskiej grupy, Mo – Dettes, była inicjatorem terminu dla żeńskiego ruchu mods — The Modette. Ich muzyka i styl ubierania się to mieszanka skocznych lat 60. i punk rocka.
Filmem uznanym za kultowy dla subkultury mods jest Quadrophenia Franca Roddama z 1979 roku. Film opowiada o grupie przyjaciół utożsamiających się z kulturą mods i ich starciach z rockersami. Głównym bohaterem jest młody mods który z czasem zaczyna mieć dość łobuzerki i zaczyna zdawać sobie sprawę, iż jego dotychczasowy żywot wiedzie na dno. Film jest przygnębiający, jednak dobrze ukazuje pułapki czyhające na młodzież. Akcja toczy się w Londynie i Brighton w 1965 roku, na ścieżkę dźwiękową składają się utwory The Who, a jedną z ról zagrał Sting. W filmie został dobrze uchwycony motyw rywalizacji pomiędzy modsami i rockersami. Lekkie i tanie lambretty konkurowały z ciężkimi harleyami rockersów. Częściowo dzięki sukcesowi tego filmu ruch mod przeżywał odrodzenie pod koniec lat 70.
Ducha epoki „modnych Modsów” dobrze oddaje również „Blow up“ („Powiększenie”) w reżyserii Michelangelo Antonioniego z Vanessą Redgrave. Znaczący wpływ na ich styl bycia miał również film „Rzymskie wakacje” z 1953 roku, gdzie Gregory Peck wbity w gajer woził na lambretcie Audrey Hepburn.
Lambretty zagrały też u Wajdy w "Niewinnych czarodziejach" z 1960 roku. Jeździli na nich Łomnicki i Polański.
LITERATURA
Wydarzenia związane z subkulturą modsów zainspirowały Anthony`ego Burgessa do napisania powieści „Mechaniczna pomarańcza” wydanej w 1962 roku, która w 1971 roku została przeniesiona na ekrany przez Stanleya Kubricka (znakomity Malcolm McDowell jako Alex DeLarge).
Książka opowiada o nastoletnim Aleksie, który w dzień jest przykładnym, choć niesfornym synkiem, zakochanym w muzyce Ludwiga van Beethovena, lecz każdej nocy wyrywa się z domu, by stać się członkiem bandy. Zdradzony przez kolegów, trafia do więzienia, gdzie decyduje się zamienić wyrok na udział w eksperymencie resocjalizacyjnym. Ów eksperyment obrzydza mu przemoc tak skutecznie, że od tej pory nie jest w stanie się nawet bronić. Jego przypadek zostaje wykorzystany w rozgrywkach politycznych, a sam Alex „wyleczony jak trza”.
Powieść zawiera również epilog, który jednak był pomijany w niektórych wydaniach (a także w filmie). W epilogu Alex wraca do trybu życia z początku powieści, jest już jednak starszy, przestają go bawić dotychczasowe rozrywki.
BYŁEM MODSEM – CZYLI KILKA RELACJI NAOCZNYCH ŚWIADKÓW.
Na początku lat 60-tych byłem Modsem z Brighton.
we „Florida Rooms”, było to 200 yardów od baru
„Zodiac”; głównego miejsca spotkań Modsów.
Tam wszyscy się spotykali. Potem przenieśliśmy się
do Starling Rooms, słuchało się tam The Stones,
Kinks, Dave Clark Five, Manfred Mann, Tamla Motown…
Wtedy zaczęły się czasy dragów i blue beat.
Zmienił się strój Modsów. Trzeba było być zawsze
na bieżąco bo nasze ciuchy co 10 minut wychodziły z mody.
To nie było zbyt rozsądne…
Przesiadywaliśmy głównie w barach z szafami grającymi.
Mój skuter to Lambretta TV 175. Spotykaliśmy się
w całonocnym barze kawowym Skandinavia Bar.
Miejscem spotkań rockersów były nocne bary
w Brighton takie jak King and Queen pub
czy Marlborough Place.
Czasami zaglądaliśmy tam dla draki,
by poprzewracać im – albo pokopać – motocykle.
Często dochodziło do bójek pomiędzy Modsami
z Brighton i Londynu. Powody były różne: Londyńczycy
często przystawiali się do naszych lasek, szpanowali
przed nimi modnymi ciuchami, które zawsze były
o krok nowsze od naszych.
Do dziś zachowałem parę butów z tamtych czasów.
a wyszły z mody po jednym dniu…
Colin, UK
To były wariackie czasy, które minęły bezpowrotnie.
Wzorem dla prawdziwych Modsów były kapele The Who
i Small Faces, muzyka Soul i Blues z początku lat 60-tych.
Szczerze mówiąc niewielu znaliśmy wtedy rockersów.
Większość z nas nie była rozrabiakami szukającymi kłopotów,
choć ludzie głównie z nimi nas kojarzyli.
Jerry, UK
W 1966 roku byłem jednym z Modsów, jednak nie jeździłem
Lambrettą tylko NSU Prima D, który miał 12 V instalację
elektryczną i dzięki temu mogłem mu zamontować dwa
dalekosiężne halogeny o napięciu 12 V.
Z przodu i z tyłu miałem zamocowane bagażniki,
które sam zrobiłem w szkolnym warsztacie.
Osobiście zastrzeliłem dwa zające, obdarłem je ze skóry
i takim niewyprawionym futerkiem starannie przyozdobiłem
mój skuter. Wybaczcie obrońcy praw zwierząt,
teraz na pewno bym tego nie zrobił!
Może to kontrowersyjne, ale byłem wtedy zwolennikiem
interwencji USA w Wietnamie. Aby to wyrazić, jeździłem
cały czas z flagą Republiki Wietnamu Południowego.
Mój skuter był w kolorach turkusowo – kremowym
z białymi siedzeniami i białymi otokami na oponach.
Jedyny jego mankament był taki, że był cięższy
od Lambretty Li 150s czy TV 175s i nie jeździł tak szybko, przez co zawsze zostawałem w tyle za kumplami.
Jednak cóż to były za wspaniałe czasy! Oh! Gdyby
tak można było cofnąć machinę czasu
i odzyskać choć kilka dni z tamtych czasów!
John Hartwell, England
Bibliografia:
http://www.burda.pl/artykuly-1/artykul/the-mods-czyli-modsi
http://histmag.org/?id=760
http://pl.wikipedia.org/wiki/Teddy_boys
http://blog.col.com.pl/featured/subkultura-mods/
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mods
http://niniwa2.cba.pl/slownik_subkultur.htm
http://www.vespaclub.org.pl/publikacje/63-subkultura-qmodsq
http://www.konserwatyzm.pl/artykul/4621/skinheadzi-i-modsi
http://pl.wikipedia.org/wiki/Mechaniczna_pomara%C5%84cza_%28powie%C5%9B%C4%87%29
